“Waarom ging het begin februari opeens alleen nog maar over de Elfstedentocht?”, wilde Christiaan Alberdingk Thijm vorige week weten. De internetadvocaat leidde een discussie over de toekomst van het nieuws en had zich eraan geërgerd dat de media zo enorm veel aandacht aan het al dan niet doorgaan van een schaatswedstrijd besteedden.

Hoe komt het dat het in de kranten en op radio en tv opeens nergens anders meer over lijkt te gaan? Waarom zit de enige politicus die aanschuift bij Pauw & Witteman, daar alleen maar omdat hij zelf ook ooit de tocht der tochten heeft gereden?

Alberdingk Thijm is niet de enige die zich ergert aan dergelijke mediahypes. In haar onlangs verschenen boek Dwars op de Tijdgeest schrijft Froukje Santing (jarenlang correspondent in Turkije voor NRC Handelsblad): “De onbeduidendheid van wat de kwaliteitsmedia mij brengen, groeit. Het lijkt in tegenspraak met elkaar, maar ondanks de enorme hoeveelheid informatie die beschikbaar is, is de eenstemmigheid groot.”

Uitzinnige meningen

Het kluitjesvoetbal dat Alberdingk Thijm en Santing constateren bij de traditionele media, is zo mogelijk nog groter op de sites van diezelfde traditionele media. Overal lijken zo ongeveer dezelfde berichten te verschijnen.

Het is op het eerste gezicht een merkwaardige paradox. Terwijl internet – veel meer dan welk medium dat daarvoor kwam – ruimte biedt om de meest uiteenlopende onderwerpen te behandelen en de meest uitzinnige meningen te verkondigen, is er op de sites van kranten en nieuwsprogramma’s een soort journalistieke monocultuur ontstaan.

Daarvoor zijn een paar redenen aan te wijzen. De belangrijkste reden dat veel sites dezelfde berichten rondpompen, is een financiële. Op internet valt nog altijd niet veel te verdienen met journalistiek en daarom moet de vulling bij voorkeur goedkoop zijn: voornamelijk afkomstig van de persbureaus ANP en Novum dus. De kleine redacties die de websites vullen, kunnen moeilijk zelf een volledig overzicht van al het actuele nieuws bij elkaar typen.

Dat het aanbod van nieuwssites zo’n eenheidsworst is, wordt verder bevorderd doordat internetredacties precies kunnen volgen welk nieuws aanslaat en welke berichten de lezers links laten liggen. Sensatie, seks en weer en verkeer scoren beter dan verhalen over pak ‘m beet de verschrikkingen in Syrië. De verleiding om de lezer te geven wat hij wil, is groot. Redacties worden de gevangene van hun lezers.

Prins Friso

De vraag is of het toch niet anders kan. Is het toeval dat één van de weinige dagbladen die zijn oplage ziet stijgen Nrc.next is? Een krant die er onder leiding van een originele hoofdredacteur voor kiest om ten tijde van de Friso-hype een krant te maken waarin nu eens níet de helft van de pagina’s is ingeruimd met weinig zinvolle bespiegelingen over de toestand van de prins. In plaats daarvan plaatste Next een kort bericht met de melding dat er meer nieuws zou worden gebracht als dat er was. Een verademing voor iedereen die langzaam horendol aan het worden was van de bulletins die elk uur meldden dat de situatie van de prins onveranderd was.

Het kan lonen om nou juist niet hetzelfde te doen als de concurrentie. Toen schrijver dezes in 1996 met een vriend een e-zine oprichtte, besloten we dat we al het nieuws waarover de grootste Nederlandse internetmedia van destijds al over hadden bericht, links zouden laten liggen. We hadden binnen een mum van tijd tienduizend abonnees op onze nieuwsbrief (en we eindigden in 2004 met ruim 30.000 lezers).

Op redacties luidt de vraag vaak: “Waarom hebben wij dit niet?” Hij wordt gesteld als de concurrentie een nieuwtje heeft dat ‘wij’ niet hebben. Maar hoeveel zin heeft het om op internet precies hetzelfde nieuws te brengen als de rest? De bezoekcijfers van NU.nl zijn jaloersmakend, maar redacties houden zichzelf voor de gek als ze denken dat het succes van Nederlands grootste nieuwssite te kopiëren is door ongeveer hetzelfde te doen.

Hilarisch interview

Wie succes wil hebben, moet juist iets heel anders doen. Hoeveel mensen bezoeken je nieuwssite vanwege de ANP-berichten die ze ook al op alle andere nieuwssites tegenkomen? Breng nieuws waarover elders niet wordt geschreven, of breng het standaardnieuws met een heel andere invalshoek.

De buit van een WOB-verzoek, gedegen onderzoek naar de uitspraken van politici, een hilarisch interview, een hilarische poging tot een interview, persoonlijke ervaringen van verslaggevers, een opvallende mening: daarmee lok je (nieuwe) lezers naar je site. Moffel zulke zaken dan ook niet weg, maar breng ze prominent.

Specialiseer je in een paar onderwerpen, zodat bezoekers weten dat ze bij jou moeten zijn voor al het nieuws over een bepaalde niche. Wees niet bang om ander nieuws links te laten liggen. Als je exclusieve content hebt die de moeite waard is, komen de bezoekers vanzelf en wijzen ze elkaar via Twitter en Facebook de weg naar je site.

Bookmaker

Even terug naar februari. Op het hoogtepunt van de Elfstedenkoorts besloot ik iets te doen wat ik nog nooit had gedaan: een weddenschap afsluiten bij een bookmaker. Voor elke euro die ik inzette op mijn voorspelling dat de Elfstedentocht niet zou plaatsvinden dit seizoen, beloofde de bookmaker mij 2,70 euro uit te betalen. Komend weekend vindt de uitbetaling plaats.

Het kan heel lucratief zijn om tegen de stroom in te zwemmen.