Dat is volgens Sjoera Nas van de digitale-burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom de uitkomst van een consultatiebijeenkomst van de Europese Commissie die eerder deze week in Brussel plaatsvond. Tijdens de bijeenkomst konden het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en opsporingsdiensten reageren op Europese plannen om zogeheten verkeersgegevens minimaal één jaar en maximaal drie jaar op te slaan.

Verkeersgegevens zijn bijvoorbeeld de telefoonnummers die iemand belt, de plaatsgegevens van de eigenaar van een mobiele telefoon, de adressen waarnaar iemand mailt of de url’s van de webpagina’s die iemand bezoekt. Er bestaat nog onduidelijkheid over de vraag welke verkeersgegevens de politiek precies wil verzamelen.

Van de kant van de opsporingsdiensten kwam op de bijeenkomst van 21 september geen reactie op de plannen om telecom- en internetaanbieders te verplichten die informatie lange tijd te bewaren, zo vertelde Nas vrijdag tijdens de workshop `Bewaarplicht Verkeersgegevens’ die werd georganiseerd door internetaanbieder XS4ALL en het Instituut voor Informatierecht (IVIR).

Aanslagen in Madrid

De 65 reacties van het bedrijfsleven en privacyorganisaties waren overwegend negatief over de Europese plannen om verkeersgegevens voor een lange tijd te bewaren. De voorgestelde minimumtermijn van twaalf maanden is volgens hen veel te lang.

“Uit de reacties van de telecombedrijven bleek dat opsporingsdiensten alleen gegevens opvragen die jonger zijn dan drie, zes maanden”, aldus Nas. “Het Spaanse Telefonica heeft nooit gegevens hoeven verstrekken die ouder waren dan drie maanden, zelf niet na de aanslagen in Madrid. En dat terwijl de plannen om verkeersgegevens voor zo’n lange tijd op te slaan, vaak worden verdedigd door te stellen dat dat nodig is voor de strijd tegen het terrorisme.”

Ook in Nederland zijn de gegevens die de politie opvraagt, slechts bij hoge uitzondering ouder dan zes maanden. Uit een onderzoek van de politie Rotterdam-Rijnmond waarop Bits of Freedom onlangs via een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) de hand wist te leggen, bleek bijvoorbeeld dat de opgevraagde gegevens slechts in 2 procent van de gevallen ouder zijn dan een halfjaar.

Grondrechten

Het voor lange tijd opslaan van verkeersgegevens is niet alleen onnodig, maar ook ongewenst, zo vonden de aanwezigen van de workshop van vrijdag. Net als bij de bijeenkomst die eerder deze week in Brussel plaatsvond, ontbraken de voorstanders van een bewaarplicht voor verkeersgegevens.

Nas herhaalde de argumenten uit een recente column van haar collega Maurice Wessling dat het toch meer voor de hand ligt om alleen inbreuk te maken om de privacy van verdachten in plaats van de privacy van alle burgers te ondermijnen.

Een bewaarplicht is niet alleen een aantasting van de privacy, maar betekent ook een inbreuk op andere grondrechten, zo betoogde Bernard Hulsman van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP). Hij wees er op dat onder meer de bijzondere belangen van advocaten en de bronbescherming van journalisten door de bewaarplicht in gevaar kunnen komen.

Misvatting

Simon Hania, technisch directeur van XS4ALL, ten slotte zette in een presentatie uiteen waarom het bewaren van tal van verkeersgegevens onmogelijk is. “Het is bijvoorbeeld een misvatting dat internetaanbieders kunnen zien en vastleggen welke websites iemand bezoekt.”

“Bekijken welke sites een abonnee van ons bezoekt, kan alleen bij sites die we zelf hosten”, zei Hania. “Als je wilt achterhalen welke sites iemand buiten het eigen netwerk bezoekt, moet je maatregelen nemen die niet goed zijn voor het netwerk.”

Een bewaarplicht kan grote financiële gevolgen hebben voor internetaanbieders, stelde Hania. Het voor langere tijd opslaan van allerhande logbestanden kost veel harde-schijfruimte en dus veel geld. KPN-topman Ad Scheepbouwer zei in augustus ook al dat hij zich zorgen maakt over de kosten van het opslaan van verkeersgegevens.

Klimaat

Het is de vraag of de Europese regeringen gevoelig zijn voor de kritiek van providers en privacyorganisaties. De Europese politici kunnen de uitkomsten van de consultatiebijeenkomst van deze week zonder problemen naast zich neerleggen. Op dit moment lijken alleen de regeringen van Duitsland en Griekenland bezwaren te hebben tegen de plannen.

“Ik vrees dat de privacydiscussie niet te winnen is in het huidige klimaat”, somberde Tweede-Kamerlid Marijke Vos van GroenLinks. Volgens haar is het erg onwaarschijnlijk dat de Tweede Kamer een voorstel om verkeersgegevens te bewaren, zal afschieten. “Dat is zeer moeilijk.”

Vos verwacht dat het afvijlen van de scherpe kantjes van de bewaarplicht het hoogst haalbare is. “Daarbij moet je inzetten op de argumenten dat een bewaarplicht te duur en technisch onhaalbaar is.”