Het redactielokaal van En.nl, gevestigd in het kantoor van PCM Interactieve Media (PIM) in Amsterdam Sloterdijk, is verlaten. Op de bureaus staan fonkelnieuwe computers en hippe, platte beeldschermen, maar de werknemers zijn allemaal verdwenen. Hoofdredacteur Froukje Santing is als enige aanwezig. Om haar spullen op te ruimen. Binnenkort gaat ze weer aan de slag bij NRC Handelsblad, de krant waarvoor ze werkte voordat ze een baan kreeg bij En.nl. Ze kijkt nog een keer terug op ‘de opkomst en ondergang van En.nl’.

Waarom is PCM eigenlijk met een nieuwssite begonnen, terwijl dezelfde uitgever al zoveel krantensites (onder meer de Volkskrant, NRC Handelsblad en Trouw) heeft?

Het idee bij PCM om een nieuwssite te starten dateert al van mei 2000. De bomen groeiden nog tot in de hemel en PCM had grootse plannen met internet. Er zou een reissite komen, een site over gezondheid en nog andere themasites. De bezoekers voor die sites zouden we binnenlokken met een uitgebreide nieuwssite. Ik was destijds chef van de internetredactie van NRC Handelsblad en samen met Henk Blanken (chef van de internetredactie van de Volkskrant, MR) werd ik gevraagd om over de nieuwssite te brainstormen.

Hoe ben je vervolgens hoofdredacteur geworden?

Bij NRC Handelsblad zat ik op dat moment op de rand van wat mogelijk was. Ik had het idee dat ik als hoofdredacteur van een nieuwssite mijn visie op internetjournalistiek, of mijn droom zo je wilt, zou kunnen verwezenlijken. En PCM heeft me die mogelijkheid gegeven. Ook praktisch: ik kreeg de garantie dat ik een andere baan bij PCM zou krijgen als En.nl zou mislukken.

Wat is die visie op internetjournalistiek?

Volgens mij moet je als journalist op een heel andere manier van het medium internet gebruik maken dan nu vaak gebeurt. Journalisten moeten meer uitgaan van de bezoeker. Daarnaast kun je als journalist op internet een gidsfunctie vervullen. Journalisten kunnen internetgebruikers de weg wijzen in het enorme aanbod van nieuws en meningen op internet.

Dat is het unieke van internet: dat je naar zoveel bronnen kunt verwijzen. En dat is ook waar internetters op zitten te wachten: op een overkoepelende nieuwsportal die je vertelt waar je vandaag terecht kunt voor het beste en interessantste nieuws.

Nu staan alle nieuwssites nog erg op zichzelf. Als je naar de NOS surft, kun je beelden zien en radio beluisteren. Maar als je die site hebt bezocht weet je alleen nog maar wat de NOS te bieden heeft. Het exclusieve interview van de Volkskrant met de burgemeester van Leeuwarden heb je dan gemist. In die leemte had En.nl moeten voorzien.

In februari kwam opeens het bericht dat PCM toch niet door wilde gaan met een eigen nieuwssite en overwoog om Nu.nl te kopen.

Nu.nl bood zichzelf te koop aan. Daar hebben we toen naar gekeken, maar al snel bleek dat de site vrij duur was. Bovendien wilden we het een en ander veranderen en dat zou ook weer behoorlijk wat geld hebben gekost.

Wat zou er moeten veranderen aan Nu.nl dan?

Bij PCM hebben we wat hogere journalistieke aspiraties en die kosten meer geld. Nu.nl speelt heel erg in op emoties, met verhalen over dieren bijvoorbeeld. Ze weten wat goed scoort en laten hun beleid daardoor beïnvloeden. Wij willen ons daar niet door laten leiden, maar zelf een journalistieke keuze maken.

Nu.nl is een fantastische site, maar ze plaatsen voornamelijk nieuws van het ANP door. De hoofdredacteur van Nu.nl, Bert Wiggers, is ook geen echte journalist. Ik heb wel eens discussies met hem gehad en dan heeft hij het nooit over journalistiek. Het wordt tijd dat Nu.nl weer een echte hoofdredacteur krijgt.

Wij wilden echt toegevoegde waarde bieden. Dat hebben we ook gedaan met een leestafel en met fact sheets, een soort van dossiers. Daarnaast waren er plannen om een mediaweblog te beginnen.

Ook die gidsfunctie was voor ons erg belangrijk. Bert Wiggers (hoofdredacteur Nu.nl) zegt wel dat Nu.nl dat ook doet, maar het linken bestaat er bij hen alleen maar uit dat ze bij een artikel over de Verenigde Naties dat woord onderstrepen en een link naar de site van de VN aanbrengen.

Als wij twee jaar de tijd hadden gekregen, zoals Nu.nl, dan hadden we een veel volwassener site gehad.

De meeste kranten van PCM zagen de nieuwssite niet zo zitten.

Ja, ik kreeg ook veel vragen van mensen die niet begrepen waarom ik eraan begon. Waarom geef je zo’n mooie baan bij NRC Handelsblad op, vroegen ze in de ondernemingsraad. Bij sommige kranten bestond het hardnekkige beeld dat een centrale nieuwssite een bedreiging zou vormen voor de krantensites. Terwijl er juist goede mogelijkheden waren voor samenwerking. Zo zouden wij bijvoorbeeld centraal voor het laatste nieuws kunnen zorgen en zouden de kranten daardoor de berichten van het ANP van hun site kunnen gooien.

Maar we hebben geen tijd gekregen om die boodschap goed over te brengen. Als we één ding beter hadden moeten doen, dan was het wel de interne pr. De kranten hebben behoorlijk tegen ons aangetrapt. Zelfs toen duidelijk werd dat En.nl zou verdwijnen, verscheen er nog een artikel in de Volkskrant, waarin En.nl werd weggezet als een geldverslindend project in het rijtje Spott.nl en Clickwork.

Maar het is toch logisch dat de Volkskrant En.nl niet zag zitten? De internetredactie van de Volkskrant vult nu zelf de hele dag een site met het laatste nieuws. Die rol zou En.nl overnemen.

Als krantenconcern moet je verstandig omgaan met je middelen. Je moet het hebben van de samenwerking. De kranten moeten zich vervolgens specialiseren in waar ze goed in zijn. De Volkskrant timmert bijvoorbeeld aan de weg met een site voor singles, terwijl NRC Handelsblad veel documenten online zet. Het is zonde van het geld als je allerlei werk dubbel doet.

Uiteindelijk ging En.nl in juni van start. Drie maanden later besloot de directie van PCM de site weer op te heffen, omdat er niet genoeg geld verdiend kon worden met internet. Dat lijkt op paniekvoetbal.

Het is wel heel triest dat we zo vroeg moesten stoppen. We hadden het idee dat we een jaar de tijd zouden krijgen om onszelf te bewijzen. Het ging ook goed: we hadden 3.500 abonnees op onze SMS-dienst. Er was een leuke club mensen: redacteuren die niet op de klok keken, maar desnoods nachten doorwerkten. Bijvoorbeeld omdat Milosevic naar Nederland kwam. Ik heb echt het idee dat we in volle vaart zijn neergesabeld.

Op het moment dat PCM besloot om te stoppen met de internetactiviteiten, had het opeens geen zin meer om een verhaal te houden waarom we door moesten gaan met En.nl. Dat zou aan dovemansoren zijn gericht. Zelf denk ik dat het kind met het badwater wordt weggegooid, maar het geld heeft gesproken.

Zin om zondebokken aan te wijzen heb ik niet. Dat is oninteressant. De Raad van Bestuur valt volgens mij niets te verwijten. Het is logisch dat die kiest voor het waarborgen van het voortbestaan van de kranten. Dat zijn de kernactiviteiten van PCM. En internet is dat helaas nog niet. Ik zou ook niet weten waar het geld vandaan moest komen.

Maar in juni was het toch voor iedereen al duidelijk dat het de verkeerde kant opging met internet. Waarom heeft PCM die nieuwssite dan toch doorgezet?

Een halfjaar geleden was de situatie heel anders. Er hebben sindsdien ontwikkelingen plaatsgevonden die niemand heeft kunnen voorzien. De ontslagen buitelen nu over elkaar heen in de internetwereld. Je ziet het ook bij De Telegraaf waar de advertentie-inkomsten sinds 11 september met 60 procent zijn gedaald.

Toen we begonnen, hadden we echt het idee dat het proces anders zou verlopen. Veel mensen hebben die gedachtefout gemaakt. Geld verdienen bleek uiteindelijk toch wat weerbarstiger dan gedacht. Achteraf zou je zaken misschien anders hebben aangepakt. Maar onderdeel van ondernemen is gewoon dat je fouten maakt.

Welke erfenis laat En.nl na?

Er is zeker toekomst voor veel ideeën waarmee En.nl is begonnen. Ik denk dat concurrenten van ons met de ideeën van En.nl aan de haal zullen gaan. Wat dat betreft is het jammer dat PCM nu zo abrupt een punt achter alle internetactiviteiten heeft gezet en niet nog wat meer investeert in een innovatief project als En.nl.