Waar gaat het over op chatkanalen? Wat mailen internetters naar elkaar? Welke onderwerpen bespreken mensen in discussiegroepen? Anders gezegd: waar gaat het over op internet? In grote lijnen over dezelfde zaken waar het in het de gewone wereld ook over gaat. Maar naast deze onderwerpen bestaat er ook een duidelijke internetsubcultuur.

Flauwe grappen, gemanipuleerde foto’s, kettingbrieven en maffe filmpjes zijn aan de orde van de dag. Laat één of andere onverlaat een bom achter bij de Ikea, dan kun je er je klok op gelijk zetten dat je binnen enkele uren een Ikea-bouwtekening voor een doe-het-zelf-bom in je inbox vindt.

Af en toe dringt deze internetcultuur ook door tot de gevestigde media. Zoals bij de val van het kabinet-Balkenende. Het RTL-nieuws liet die avond een van internet geplukte fotobewerking van de premier met een blauw oog zien. “Ben gevallen”, was het onderschrift bij de door de Ben-reclame geïnspireerde fotomanipulatie.

Het manipuleren van foto’s is op internet al jaren een populaire bezigheid. Denk bijvoorbeeld aan de sites uit de tweede helft van de jaren negentig waar met gemanipuleerde afbeeldingen keer op keer het bewijs werd geleverd dat Bert (van Ernie) `evil’ was. Aan het zwartmaken van Bert kwam vorig jaar overigens een abrupt einde, toen betogers in Bangladesh hun steun betuigden aan Osama bin Laden met posters waarop zowel de Saoedische terroristenleider als Bert waren afgebeeld.

In Nederland kreeg het manipuleren van foto’s dit jaar een flinke impuls door de introductie van de `Foto Fuck Vrijdag’ van de weblogs Retecool.com en Lekkerbelangrijk.com. Elke vrijdag krijgen de bezoekers een (doorgaans actueel) onderwerp voorgeschoteld waar ze met behulp van Photoshop een eigen draai moeten geven.

WebWereld-columnist Erwin van der Zande startte dit jaar een beknopt overzicht van wat hij `nerd cult‘ noemt: de online popcultuur. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om All Your Base Are Belong To Us (waarbij nerds de draak staken met een Japans videospel met gebrekkige teksten) of om Tourist Guy (een toerist die niet alleen bij de WTC-aanslagen, maar ook bij tal van andere rampen opdook).

Welke hypes kunnen er dit jaar worden toegevoegd aan het lijstje? Een greep uit het aanbod.

Apple

Als er een bedrijf is waaraan je het creëren van een hype kunt toevertrouwen, dan is het Apple wel. Toch kan ook Apple niet alles in de hand houden, zo bleek dit jaar. De computerbouwer lanceerde begin januari een nieuwe iMac met een plat beeldscherm en verstelbare `nek’.

Een revolutionair ontwerp dat tot afgrijzen van de sommige Apple-aficionado’s in de WebWereld-kolommen al snel werd aangeduid als het `model schemerlamp’. De boot was helemaal aan toen we een gemanipuleerde foto van Apple-directeur Steve Jobs met een iMac op zijn hoofd plaatsten. Apple-fans spraken er schande van: het was `stemmingmakerij’ en een `hetze van WebWereld’.

In augustus zorgde Apple voor een zo mogelijk nog grotere hype. Aanleiding was deze keer een advertentiecampagne waarin verschillende mensen vertellen waarom ze zijn overgestapt van de pc naar de Mac.

Daarbij trok met name de commercial van de scholier Ellen Feiss de aandacht. De vraag die Apple-watchers het meeste bezighield, was of Feiss onder invloed van verdovende middelen was toen de reclame werd opgenomen. Ze praat een beetje sloom en haar ogen lijken rood, merkten bezoekers van Mac- en computerfora op.

Op het web slaat de Feiss-hype om zich heen. Er zijn diverse ‘fansites’ en het is zelfs mogelijk om koffiemokken, T-shirts en muismatten met een afbeelding van Ellen Feiss te bestellen. Een site publiceert een gefingeerd interview, terwijl een andere pagina Feiss vragen over gezondheid laat beantwoorden.

Via e-mail worden diverse afbeeldingen van Feiss verspreid, waarop de tiener doorgaans wordt voorgesteld als een propagandiste van drugs (‘Smoke different’). Ook zijn er wallpapers en iconen beschikbaar. In Nederland wordt zelfs een look-a-like wedstrijd gehouden.

In november geeft Feiss in een interview uitsluitsel over de vraag of ze nou stoned was of niet. Het antwoord: een beetje. De scholiere heeft last van hooikoorts en had de avond van de opname haar medicijnen ingenomen: benedryl.

Nijntje

Ook een andere advertentiecampagne zorgt voor een internethype, al blijft het rumoer in dit geval beperkt tot Nederland. Aanleiding is de SIRE-campagne, waarbij Nijntje-achtige tekeningen en verhaaltjes moeten aanzetten tot meer fatsoen.

“Mies zit in de tram. Daar komt oma. ‘Mag ik zitten? Ik ben oud en een beetje moe.’ ‘Optieven, ouwe graftak’, zegt Mies. Oma moet huilen. Mies is blij. Nu kan ze lekker blijven zitten.”

Een ijzersterk concept, zo blijkt uit de vele parodieën op de reclame die op internet verschijnen. Internetters gebruiken Nijntje-plaatjes om politici belachelijk te maken, hun werkgever een hak te zetten of om hun vooroordelen over buitenlanders te spuien.

Dick Bruna, de tekenaar van Nijntje, is minder blij met de talloze Nijntje-parodieën. “Hij maakt al jarenlang heel integer kinderboeken en had dit niet verwacht”, aldus een woordvoerster van de uitgever van Dick Bruna tegenover De Telegraaf.

Seks

Geen internethype-overzicht is compleet zonder seks. Sex sells, en zeker als het gaat om beelden die eigenlijk niet voor de buitenwereld bedoeld waren. Dat bleek al toen in 1997 een homemadeseksvideo van Baywatch-ster Pamela Anderson op internet opdook. De sites waarop de video werd aangeboden, bezweken stuk voor stuk onder de massale belangstelling.

In 2001 bleek de aantrekkingskracht van `echte’ seks opnieuw toen we kennismaakten met Ammer, een scholier uit Harderwijk. Hij had per ongeluk zijn webcam aan laten staan bij een vrijpartij met zijn vriendin. Een weblogger die de site bezocht, maakte wat screenshots en zette deze op zijn site. Een klein drama voor de scholier in kwestie, maar een bron van leedvermaak voor grote groepen internetters.

Dit jaar werden verschillende Nederlandse studenten ‘slachtoffer’ van een vergelijkbare actie. Om te beginnen was daar in oktober student Sebastiaan uit het zuiden des lands. Die maakte een seksfilmpje van zichzelf en zijn vriendin en zette die op zijn laptop.

Over wat er gebeurde toen hij zijn laptop mee naar school nam, lopen de lezingen uiteen. Zelf houdt hij het erop dat het filmpje is gekopieerd toen hij even weg was, een alternatieve verklaring is dat hij zijn harde schijf niet goed had afgeschermd van het lokale netwerk. Hoe het ook zij, het filmpje werd gekopieerd en op internet gezet.

Het vervolg laat zich raden. In no time verschijnt het filmpje op diverse sites en wordt het driftig uitgewisseld via KaZaA. Ook WebWereld-columnist Nico Dijkshoorn besteedt aandacht aan de zaak en schrijft daarmee de best gelezen WebWereld-column ooit.

Dagboek

Toen in de eerste week van november via internet een dagboek van twee Utrechtse studentes – Sanne en Lesley – uitlekte was de commotie zo mogelijk nog groter. In hun dagboek verhaalden de twee studentes (psychologie en sociale wetenschappen) van hun seksuele avonturen.

Een dief had het dagboek ingescand en op internet gezet. Op sites als FokZine en op een groot aantal weblogs verschijnen links naar de – steeds nieuwe – plaatsen waar het dagboek te lezen is. Via KaZaA bieden internetters het dagboek als zip- of pdf-bestand aan. Op Radio 538 worden stukken uit het dagboek voorgelezen.

Utrechtse webloggers openen de jacht op de twee studentes. De studentes en hun (ex-) vriendjes die met hun telefoonnummer in het dagboek staan, worden aan de lopende band gebeld. Een internetter richt een fanclub op; via zijn site verkoopt hij T-shirts.

De studentes nemen een advocaat in de arm, doen aangifte bij de politie in Utrecht en duiken onder. Hun tactiek lijkt vruchten af te werpen. De meeste providers verwijderen zonder al te veel omhaal de dagboeken van hun servers. Ook de meeste webloggers binden in nadat ze een van de twee studentes (of hun advocaat) aan de telefoon hebben gehad. Het gewraakte dagboek is nu alleen nog via het piratennetwerk KaZaA te vinden.