Laten internetredacties hun nieuwskeuze door de voorkeuren van hun lezers beïnvloeden? “We beseffen goed welke verhalen populair zijn, maar laten ons daar niet of nauwelijks door leiden bij de selectie van het voorpaginanieuws”, zegt Geert-Jan Bogaerts, chef van de internetredactie van de Volkskrant. “Er worden al genoeg kranten volgeschreven met artikelen waar niemand op zit te wachten”, meent daarentegen Mark de Lange, één van de eerste redacteuren van Nederlands populairste nieuwssite Nu.nl.

Er is geen enkel medium waar redacties zo goed kunnen zien welk nieuws aanslaat als internet. Statistieken over hoe vaak een bepaald artikel is opgevraagd, kunnen van minuut tot minuut worden bijgehouden. Welk nieuws is populair? En hoe gaan internetredacties met de informatie over de kijkcijfers om?

“George Bush raakt rijbewijs kwijt”, kopte Nu.nl op 22 november 2005. “George Bush uit Texas mag twee jaar niet achter het stuur kruipen. Hij werd bestraft voor het rijden zonder rijbewijs”, zo begint het bericht. In de tweede alinea wordt duidelijk dat het niet om de Amerikaanse president gaat, maar om een 21-jarige kelner ‘die inderdaad een verre verwant van de Amerikaanse president Bush is’.

Non-nieuws dus? Het is wel het best gelezen verhaal van die dag. Veel beter dan het bericht dat Bush (de Amerikaanse president in dit geval) van plan zou zijn geweest om het hoofdkantoor van de Arabische nieuwszender Al Jazeera te bombarderen. Dat artikel staat die dag op plaats 8 in het kijkcijferoverzicht.

Bezoekers en pageviews zijn belangrijk voor Nu.nl. Toch kijkt Nu.nl-hoofdredacteur Rogier Swagerman niet met trots terug op het bericht over de kelner die zijn rijbewijs is kwijtgeraakt. “Een slippertje”, noemt hij het achteraf. “Dat moet je niet te vaak doen. Als je dergelijke berichten drie keer op een dag plaatst, lopen de lezers weg.”

De kijkcijfers op Nu.nl van 22 november 2005 lijken exemplarisch voor het klikgedrag van de bezoekers aan Nederlands best bezochte nieuwssite. Sensatie scoort, evenals nieuws van dichtbij huis. De oorlog in Irak en de mogelijke uitzending van Nederlandse troepen naar zuid-Afghanistan: het zijn onderwerpen die in het overzicht van de twintig best gelezen stukken van 2005 niet voorkwamen. Wel goed gelezen vorig jaar: ‘Zware sneeuwval in het noorden’, ‘ File van 70 kilometer op A1′ en ‘Snelwegen onveilig maken in een Ferrari’.

Dit jaar staat het artikel ‘Nederland op digitale luchtfoto‘ op de eerste plaats van best gelezen artikelen. Op de tweede plaats komt het bericht over het opstappen van VVD-aanvoerder Jozias van Aartsen. Ook de dood van Milosevic (negende plaats) en de gezonken veerboot in de Rode Zee (vierde) staan dit jaar in de toptien. Voor Swagerman een bewijs dat ook de grote nieuwsonderwerpen veel lezers trekken. De derde plaats van dit jaar betreft een stuk over het zogeheten wmf-lek in Windows. “Dat is nieuws dat mensen direct raakt”, aldus Swagerman. “Mensen vragen zich af of hun pc nog wel veilig is.”

‘Hond valt uit boom’
Buitenlands nieuws neemt bij Nu.nl doorgaans geen prominente plaats in. De nieuwssite opent bij voorkeur met Nederlands nieuws. Dat is altijd al zo geweest, stelt Mark de Lange, Nu.nl-redacteur van het eerste uur. “Buitenlands nieuws mocht wel, maar dan alleen als er een Nederlander bij betrokken was. Israël? Nee, niet interessant, daar worden we al mee doodgegooid.” Nee, dan liever iets sappigs. “Iets met seks, Britney Spears of iets smeuïgs als ‘Hond valt uit boom’.”

Bij Nu.nl spelen kijkcijfers al sinds de start een belangrijke rol. De oprichters van Nu.nl, Kees Zegers en Sacha Prins, waren geen journalisten, maar marketeers. Hun doel: de grootste nieuwssite van Nederland maken. Zegers wilde dat Nu.nl ‘een Hart van Nederland op internet’ werd, zo herinnert De Lange zich. “Kees zei: ‘We gaan de Telegraaf-i met hun eigen middelen verslaan. Veel Nederlands nieuws en onderwerpen die de burger direct in hun dagelijkse leven raken.’ Dat betekent dat ‘Benzine WEER duurder’ groot nieuws is.”

Redacteuren van Nu.nl probeerden elkaar af te troeven door het bestgelezen nieuws te publiceren. “Op de redactie was een enorme competitie”, aldus De Lange, die een halfjaar bij Nu.nl werkte. “Sacha Prins leverde iedere ochtend een overzicht van best bezochte artikelen van die dag ervoor. Dat was het eerste waar je naar keek.”

“Ik deed internetnieuws en de huidige hoofdredacteur, Rogier Swagerman, deed sport. Die twee secties deden het destijds het beste. Elke ochtend was het weer spannend wie had gewonnen. En ja, daar ging je het nieuws dus ook op selecteren.” Voor de internetsectie van De Lange betekende dat veel artikelen over de strijd tussen AMD en Intel om de snelste processor te maken. Een gevecht dat destijds onder computerfreaks tot de verbeelding sprak. “Echt iedere verbetering werd groots gebracht. ‘AMD komt met 700 Mhz processor’. En dan een week later: ‘Intel verslaat AMD: 850 Mhz!’”

Swagerman kan het zich goed herinneren. “Het was altijd leuk als je ‘s ochtends kon zeggen: ik heb je verslagen.” Volgens hem was het echter niet iets waar de hele redactie zich mee bezighield. “Die concurrentie was iets tussen Mark en mij. Het was ook niet van boven opgelegd.”

Volgens Swagerman is er het nodige veranderd sinds het vertrek van De Lange. “De site is een stuk volwassener geworden. De situatie in 1999 en 2000 is absoluut niet te vergelijken met wat we nu doen. Nu hoeven we veel minder op de pageviews te scoren. Die zijn er zat. Het klinkt een beetje arrogant, maar is wel waar. ‘Kliknieuws’ speelt wel een rol op Nu.nl, maar is niet waarom mensen naar Nu.nl komen. Ze willen vooral op de hoogte zijn van het laatste nieuws en wel op een makkelijke manier.”

“De opdracht van de redactie is dan ook dat allereerst het laatste nieuws op de site moet staan. Bezoekers rekenen je uiteindelijk af op de vraag of zij op de hoogte zijn van het allerlaatste nieuws. Is er tijd over dan kan de redactie zich richten op het kliknieuws en het is gewoon heel leuk om te zien hoe bezoekers reageren op bepaald nieuws of een kop.” Uit de statistieken blijkt volgens Swagerman dat serieus nieuws langer ‘houdbaar’ is dan ‘kliknieuws’. “De leuke nieuwtjes hebben een kortere houdbaarheidsdatum. Die moeten er eerder af. Mensen klikken het grappigste of opvallende nieuws op een site als eerste aan.”

‘Bridget Maasland uit de kleren in Brazilië’
Volgens Swagerman moet Nu.nl het hebben van een mix van berichten. “We hebben acht algemene headlines. Normaal gaan er daarvan drie over binnenlands nieuws, twee headlines buitenland en dan hebben we nog twee à drie berichten met leuk nieuws.” Die laatste categorie levert berichten op als: ‘Nichtje Bin Laden krijgt reality show’, ‘Belgisch kalf met twee koppen geboren’ en ‘Bridget Maasland uit de kleren in Brazilië’.

Deze nieuwsmix heeft Nu.nl geen windeieren gelegd. Toen De Lange eind jaren negentig als vierde redacteur bij Nu.nl begon, had de site nog geen honderdduizend pageviews per dag. Inmiddels is Nu.nl op doordeweekse dagen goed voor 7,5 miljoen opgevraagde pagina’s. Daarmee is Nu.nl de bestbezochte Nederlandse nieuwssite.

Ter vergelijking: de site van de Volkskrant genereert maandelijks 21 miljoen pageviews (afkomstig van 1,3 miljoen unieke bezoekers). Geert-Jan Bogaerts, chef internet van de Volkskrant, weet desalniettemin prima welke artikelen goed worden gelezen. “Berichten met een seksueel tintje, verhalen over het koningshuis, sport en relletjes.”

Deze kennis is geen reden om meer van dergelijke berichten te plaatsen. “We houden natuurlijk rekening met de vraag hoe goed artikelen worden gelezen, maar dat is bij ons niet het leidende principe bij het maken van onze nieuwskeuze”, aldus Bogaerts. “We beseffen goed welke verhalen populair zijn, maar laten ons daar niet of nauwelijks door leiden bij de selectie van het voorpaginanieuws.”

Bezoekersstatistieken gebruikt Bogaerts voornamelijk om te bekijken welke rubrieken en dossiers extra aandacht nodig hebben. “Ik kijk regelmatig op Sitestat (een programma voor het analyseren van websitestatistieken, MR), maar zelden op artikelniveau”, aldus Bogaerts. “Ik kijk eerder op rubrieksniveau om uit te vinden hoe de dossiers en bijvoorbeeld de rubriek binnenland het doen. Als de cijfers tegenvallen, kan dat reden zijn om iets aan de presentatie te doen.”

‘Seks in de kop sells’
Net als de Volkskrant laat de internetredactie van NRC Handelsbladde nieuwskeuze niet afhangen van wat goed ‘scoort’ bij lezers. “Voorlopig hanteren wij slechts onze eigen nieuwsagenda. Wat wij belangrijk vinden, plaatsen we op Nrc.nl”, stelt Jan Benjamin, chef internet van NRC Handelsblad.

Bij hoge uitzondering wijkt NRC Handelsblad van deze regel af. “Seks in de kop sells“, weet Benjamin. “Een dergelijk bericht zou ik daarom eerder meenemen op de site, omdat ik zeker weet dat dat scoort onder de bezoekers. Maar dat gebeurt – als ik moet schatten – eens in de maand.”

Benjamin wil bezoekers van zijn site graag de mogelijkheid bieden om te zien welke artikelen goed worden gelezen. Nu kan dat nog niet. Hij denkt ook aan een rubriek ‘mensen die dit lazen, lazen ook…’. “De techniek is inmiddels aangeschaft, maar moet nog worden geïmplementeerd.”

De internetchef van NRC Handelsblad denkt daarmee in een behoefte te kunnen voorzien. “Soms ben ik als lezer geïnteresseerd in de keuze van de krant, maar soms vind ik het ook leuk om te zien wat andere mensen lazen. Zolang het maar duidelijk is wat ik op dat moment lees. Net als een goede journalist het onderscheid maakt tussen feiten en meningen, zou er op de site een onderscheid moeten zijn in de keuzes van de krant en de keuzes van de lezers. Je zou op termijn kunnen denken aan pagina’s waarop ‘ijk-lezers’ of ‘ijk-redacteuren’ – mensen waarmee ik me kan identificeren – hun keuzes uit de krant maken.”

Seks met een paard
Veel journalisten gruwen van de gedachte dat de inhoud van een site wordt bepaald aan de hand van de kijkcijfers. Bij The Seattle Times schrok de redactie flink toen bleek dat vijf van de twintig best gelezen stukken van vorig jaar gingen over een man die was overleden omdat hij seks had gehad met een paard. (Lees ook het artikel ‘Seks met paard domineert top-20‘ van Theo van Stegeren dat eerder op De Nieuwe Reporter verscheen.)

Ook de andere verhalen in de toptwintig betroffen voornamelijk ‘soft’ nieuws. Onderwerpen die voor de redactie belangrijk zijn, zoals onderwijs en verkeer, kwamen niet in de lijst voor. Net zomin als de belangrijke politieke onderwerpen of de onderzoeksjournalistiek van de krant. “Misschien bestaat er op het web meer behoefte aan korte, emotionele verhalen”, concludeerde Danny Westneat, columnist van de Seattle Times.

Volgens De Lange, die zich inmiddels met zijn bedrijf Yuca Media richt op mobiele marketing concepten, is er niets mis mee als redacties rekening houden met welke berichten goed worden gelezen. “Er worden al genoeg kranten volgeschreven met artikelen waar niemand op zit te wachten, maar waarvan de auteur vaak wel denkt dat het heel zinnig is”, vindt hij.

De Lange noemt Vrij Nederland als voorbeeld, ‘het meest overschatte medium van Nederland’. “Alleen maar journalisten die schrijven om zichzelf te plezieren, en geen seconde nadenken over wat de lezer ervan zou vinden, en zonder te weten dat de lezer het stuk helemaal niet leest.”

Swagerman nuanceert: “Je hebt niks aan een site die alleen op statistieken is gebaseerd. Je hebt ook niks aan een site die alleen maar is gebaseerd op de keuze van journalisten. Je moet de nieuwskeuze baseren op je eigen onderbuikgevoel en de feedback van lezers. Het gaat om een mix van serieus nieuws en nieuws dat opvallend is. Je kijkt naar wat bezoekers willen, maar je kunt je alleen niet maar daardoor laten leiden. Anders word je een soort Google News.”

Dit artikel verscheen op De Nieuwe Reporter.