Hoe moet het met de democratie nu traditionele media zoals kranten door weglopende adverteerders en lezers onder druk staan? Springen burgers zelf in het gat dat de traditionele media nu (vooral lokaal) laten liggen? Marc Chavannes, commentator bij NRC Handelsblad en hoogleraar journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen, hoopt van wel. Weblogs kunnen daarbij een rol spelen.
“Weblogs zijn voor een deel de toekomst van de journalistiek”, verklaarde hij woensdagmiddag bij de presentatie van zijn boek ‘Niemand Regeert‘ (een bundeling stukken die eerder in NRC Handelsblad verschenen). Chavannes heeft zijn hoop gevestigd op burgers die via internet het heft weer in eigen handen nemen.
Chavannes raakte zelf overtuigd van het belang van webloggers in de tijd dat hij voor NRC Handelsblad correspondent was in de Verenigde Staten. Hij zag hoe bloggers politieke schandalen onthulden en hoe zij traditionele media in veel gevallen te snel af waren.
Politiek gemotiveerd
Een klassiek voorbeeld is volgens Chavannes Josh Marshall die zijn baan eraan gaf om het weblog Talking Points Memo te beginnen. Talking Points Memo onthulde met hulp van lezers uit verschillende Amerikaanse staten dat tal van benoemingen bij het openbaar ministerie politiek gemotiveerd waren. De affaire kostte Justitie-minister Alberto Gonzales de kop.
Chavannes die vanuit de Verenigde Staten een zeer lezenswaardig blog op de NRC-site bijhield, besloot bij terugkomst in Nederland opnieuw een weblog te beginnen. Bovendien plaatst hij onder zijn wekelijkse rubriek in NRC Handelsblad een e-mailadres.
Chavannes heeft inmiddels een ‘halve dagtaak’ aan het verwerken van de mails en de commentaren die binnenkomen op zijn blog. De voordelen van de reactiemogelijkheid zijn echter evident. Het idee dat journalisten het allemaal beter zouden weten en kunnen, is volgens Chavannes een fictie die eigenlijk alleen nog bestaat bij de beroepsgroep zelf.
Muckraking-divisie
Vanwege de waarde die Chavannes hecht aan de Nederlandse politieke blogosfeer had hij bij zijn boekpresentatie behalve minister Guusje ter Horst ook diverse Nederlandse bloggers uitgenodigd. Vertegenwoordigers van Sargasso, GeenCommentaar.nl, Haagse Streken en Welingelichtekringen.nl gingen met Chavannes in debat.
Tijdens dat debat werd feitelijk de draad opgepakt van eendiscussiebijeenkomst die ruim twee jaar geleden plaatsvond in Utrecht. Destijds was de vraag van Chavannes waarom de Nederlandse politieke blogosfeer nog niet zo ontwikkeld en invloedrijk is als de Amerikaanse.
Ook woensdag in Den Haag kwam die vraag weer ter sprake. Het verschil tussen de VS en Nederland lijkt behalve een mentaliteitskwestie voornamelijk het gevolg van de verschillende schaalgroottes. Succesvolle Amerikaanse bloggers kunnen van hun site leven. “Talking Points Memo verdient genoeg met reclame om een muckraking-divisie van te betalen”, wist Chavannes.
In Nederland is dat – uitzonderingen als Geenstijl daargelaten – een stuk lastiger. “Wij hebben geen professionele staf”, aldus Stephan Okhuijsen van Sargasso. “We hebben daardoor niet de mogelijkheid om maanden te gaan graven.”
Fietsenhokincident
Desondanks waren de aanwezige bloggers wel optimistisch over de – vaak ‘subtiele’ – invloed die zij hebben, bijvoorbeeld op een onderwerp als de privacygevolgen van antiterrorismewetgeving.
Henk Steenhuis (ex-HP/De Tijd) van Welingelichtekringen.nl wees op de rol die Geenstijl had gespeeld bij het naar buiten brengen van het fietsenhokincident met de Nijmeegse wethouder Paul Depla. Daarnaast was Elsevier.nl volgens Steenhuis voor een groot deel verantwoordelijk zijn geweest voor het vertrek van Wijnand Duyvendak uit de Tweede Kamer. Door elke dag aandacht te besteden aan Duijvendak werd zijn actieverleden uiteindelijk een politieke kwestie.