Wie dacht dat op internet landsgrenzen er niet meer toe doen, heeft het mis. Wie online een sportevenement wil kijken, moet eerst door de paspoortcontrole.
Nogal wat Vlamingen volgen het EK niet via de commerciële zender VT4, maar via Nederland 1. Bij sommige wedstrijden kijkt één op de vier Vlaamse voetbalfans naar de Nederlandse publieke omroep. Belgen die tijdens de wedstrijden de EK-site van de NOS (ek2008.nos.nl) bezoeken, krijgen echter het deksel op de neus: wie niet in Nederland zit, heeft geen toegang tot de live beelden. Hetzelfde lot treft Nederlanders die de wedstrijden online via de BBC willen volgen.
‘De UEFA eist dat we de wedstrijden op internet alleen binnen Nederland vertonen’, legt Roeland Stekelenburg, chef nieuwe media van de NOS, uit. De UEFA is niet de enige sportorganisatie die dergelijke eisen stelt. ‘Er wordt vrijwel geen sportcontract voor internet meer afgesloten zonder de verplichting om de beelden geografisch af te schermen.’ De NOS controleert of een kijker in Nederland zit, door naar zijn of haar IP-adres te kijken. ‘Voordat je beeld krijgt, wordt in een database bekeken of je IP-adres uit een Nederlandse range komt. Als dat niet het geval is, kun je niet kijken.’
Hoewel de belofte van internet was dat het niet meer zou uitmaken waar je je bevindt, speelt locatie nog altijd een belangrijke rol bij de informatie die je krijgt voorgeschoteld. Wie Google bezoekt, krijgt een lokale versie van de zoeksite op zijn scherm. En een Nederlander die in Amerika muziek of tv-series wil downloaden, komt regelmatig van een koude kermis thuis: vanwege rechtenkwesties is het aanbod alleen beschikbaar voor internetters in Noord-Amerika. Advertenties worden vaak afgestemd op de plaats waar een internetgebruiker inlogt. Zo kan het gebeuren dat een Nederlandse internetter op een buitenlandse site advertenties in zijn eigen taal voorbij ziet komen. Informatie over de locatie van een bezoeker maakt het mogelijk de marketing aan te passen. ‘Als je in december een online kledingwinkel bezoekt, zal iemand uit Groot-Brittannië een aanbieding krijgen voor een winterjas, terwijl een bezoeker uit Australië een bikini op het scherm ziet verschijnen’, vertelt Miranda Joseph van internetbedrijf Quova.
Quova is één van de bedrijven die sites helpen met het vaststellen van het land waar een bezoeker vandaan komt. Quova helpt de BBC, maar ook diverse goksites. Die mogen hun diensten sinds eind 2006 niet meer aanbieden aan internetgebruikers in de Verenigde Staten. ‘Doen ze dat toch, dan lopen de directeuren van die bedrijven de kans dat ze bij een bezoek aan Amerika achter de tralies verdwijnen’, vertelt Joseph. De techniek wordt eveneens gebruikt om fraude te bestrijden. ‘Op het moment dat een bezoeker van een internetwinkel de rekening laat sturen naar een adres in Londen, terwijl hij is ingelogd in Amsterdam, kan dat een reden zijn om de alarmbellen te laten afgaan. Bedrijven kunnen ook ‘gevaarlijke’ landen, zoals Nigeria, blokkeren.’ Helemaal waterdicht is de IP-detectie niet. Wie wil, kan de maatregelen omzeilen. Door het internetverkeer via een zogeheten proxyserver om te leiden, is het mogelijk om te doen alsof je in een ander land achter de computer zit. Stekelenburg: ‘We zullen niet op de website uitleggen hoe het moet, maar ik lig er niet wakker van dat mensen dat doen.’
Dit artikel verscheen in dagblad De Pers.