Netwerk beloofde dinsdagavond de ‘feiten en fabels’ over de griepprik op een rij te zetten. Dat is nodig ook, want volgens het actualiteitenprogramma doen ‘de wildste verhalen de ronde’. Dat Netwerk zelf hard heeft meegewerkt om allerlei indianenverhalen de wereld in te helpen, werd gemakshalve niet vermeld.

Bekijk bijvoorbeeld nog eens de tenenkrommende Netwerk-reportage van 28 oktober. “De overheid heeft in het vroege voorjaar al 34 miljoen vaccins gereserveerd”, leidt presentator Frank Dumosch het onderwerp in. “Goed voorbereid en doortastend optreden van de overheid. Zo lijkt het.”

Het is zo’n introtekst waarbij je de ‘maar’ al voelt aankomen. En inderdaad: “Er is een aantal deskundigen dat vraagtekens zet bij het vaccinatiebeleid. Wat weten we over het vaccin dat in hoog tempo ontwikkeld en getest is? Worden we door de overheid goed voorgelicht over de mogelijke bijwerkingen?”

StralingsArm Nederland
Wat volgt is een reportage waarin Netwerk ruim baan geeft aan de voormalige huisarts Jannes Koetsier, die twijfels heeft bij de veiligheid van het vaccin tegen de Mexicaanse griep. Koetsier wordt gevolgd in de rechtbank waar een kort geding diende dat was aangespannen door de Stichting StralingsArm Nederland.

De naam van zo’n stichting zou ertoe kunnen leiden dat er bij sommige kijkers alarmbellen gaan rinkelen, maar helaas noemde Netwerk die naam niet. Net zoals Netwerk in de reportage verzuimde om te melden dat StralingsArm Nederland en Koetsier tijdens hun rechtszaak een tamelijk vreemde eis op tafel legden.

De stichting en de gewezen huisarts eisten met een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) onder meer dat de overheid bekend zou maken welke stoffen er in de griepvaccins zit. De rechter wees dat verzoek af om de simpele reden dat de gevraagde informatie al lang online stond – op de site van de Europese geneesmiddelenautoriteit EMEA.

Desinformatie
Desondanks mag Koetsier in de uitzending melden dat er “informatie wordt achtergehouden”. De overheid is sowieso niet te vertrouwen natuurlijk. Dat lijkt ook de teneur bij een andere deskundige die Netwerk raadpleegt: de Belgische epidemioloog Luc Bonneux. Die spreekt van ‘desinformatie van de overheid’.

Deze vorm van paniek zaaien moet iedereen die de Amerikaanse tv een beetje volgt, bekend voorkomen. In de Amerikaanse media – die op dit vlak een paar weken voorlopen op Netwerk – wordt de bevolking namelijk al enige tijd op vergelijkbare wijze angst aangepraat voor het griepvaccin.

De vrees voor de griepprik wordt in de Verenigde Staten onder meer aangewakkerd door Fox-presentator Glenn Beck: een emotionele en hysterische clown die er onder meer de mening op na houdt dat president Obama een racist is. Zijn mening over het griepvaccin lijkt een directe afgeleide daarvan. “De belangrijkste vraag die je jezelf moet stellen is of je de overheid wel kunt vertrouwen”, meent Beck.

Autisme
Koetsier maakt zich in Netwerk vooral zorgen over enkele toevoegingen aan de griepprik. Het gaat daarbij onder meer om het conserveermiddel thiomersal. Dit bestanddeel wordt toegevoegd om te voorkomen dat er schimmels of bacteriën groeien in de flacons nadat ze zijn aangeprikt.

Omdat er in de Verenigde Staten nogal wat angst bestaat dat vaccinaties kunnen leiden tot autisme, ADHD, spraakstoornissen of taalachterstand zijn er de afgelopen jaren tal van onderzoeken gedaan naar de schadelijkheid van thiomersal. In deze studies is geen enkele aanwijzing gevonden voor een verband tussen de stof en neurologische aandoeningen.

Thiomersal wordt overigens ook gebruikt in cosmetische producten. De hoeveelheid thiomersal in deze producten is laag, maar vele malen hoger dan in vaccins.

Kanker en AIDS
Het zijn nuances die bij Netwerk achterwege blijven. De gevolgen laten zich raden. Na de uitzending van 28 oktober stromen op de site van het programma de adhesiebetuigingen binnen van figuren die het programma vermoedelijk met een zelfgevouwen zilverpapieren hoedje hebben zitten bekijken.

Vaak komen ze nog met extra ‘informatie’ over de gevaren van het vaccin. “Dr. Maurice Hilleman, hoofd van de vaccin afdeling van Merck geeft toe dat Kanker (SD40 ) & AIDS in de vaccins gevoegd werden!”, schrijft bijvoorbeeld een zeker DLF. Netwerk vindt het geen enkel probleem om dergelijke onzin te plaatsen. En vervolgens wel verbaasd zijn dat er op internet ‘de wildste verhalen de ronde doen’.

Kritisch zijn
Uit een open brief die hoofdredacteur Peter van der Maat van Netwerk naar aanleiding van een andere uitzending over inentingen (deze keer ging het om het pneumokokkenvaccin) plaatste, blijkt dat niet iedereen het kan waarderen dat Netwerk de angst voor vaccinaties aanwakkert.

In de pneumokokken-uitzending kreeg Roel Coutinho van het RIVM de nodige kritische vragen voor zijn kiezen. Dat valt goed te verdedigen, vindt Van der Maat. “Het is allerminst onze bedoeling geweest om de heer Coutinho dan wel het RIVM ‘onderuit’ te halen. Maar het is wel onze journalistieke taak om kritisch te zijn tegenover een autoriteit als het RIVM.”

Kritisch zijn is natuurlijk altijd goed, maar vreemd genoeg bleven de kritische vragen aan Koetsier in de uitzending van 28 oktober achterwege. Daarmee ontnam Netwerk de kijker de mogelijkheid om de informatie van de anti-griepvaccin-activist op waarde te schatten.

Journalistieke taak
“Als hoofdredacteur stel ik vast dat we onze journalistieke taak hebben gedaan”, schrijft Van der Maat over de pneumokokken-aflevering. Dat mag zo zijn, maar waarom gebeurde dat dan niet bij de uitzending over het griepvaccin? Van der Maat wil graag twee kanten van het verhaal laten horen, maar in de reportage over het griepvaccin kregen we er maar één te horen: die van de anti-vaccin-activisten.

De werkwijze van Netwerk geeft blijk van een curieuze, postmodernistische opvatting van wat journalistiek zou moeten zijn. Een opvatting waarbij complottheorieën evenveel waard zijn als wetenschappelijk onderbouwde feiten.

Dat bleek ook weer in de uitzending van dinsdag. Daarin vond een debat plaats tussen Simone Buitendijk van de Gezondheidsraad en Anneke Bleeker van Verontrustemoeders.nl. Die laatste grossierde in verwijzingen naar haar eigen website en opmerkingen als: “Het voelt niet goed.” Waarom Netwerk dacht dat het daarmee een bijdrage leverde aan het op een rij zetten van ‘de feiten en fabels’ over griepprik is een raadsel.

Jomanda
Natuurlijk is het goed om aandacht te besteden aan de onrust die er bestaat over griepvaccins, maar een goede redactie doet dat wel op een verantwoorde manier. Daar is bij Netwerk geen sprake van.

Het wachten is op de volgende keer dat Netwerk zijn ‘journalistieke plicht’ doet en ‘deskundigen’ aan het woord laat die menen dat AIDS niet bestaat, Jomanda kanker kan genezen en de aanslagen van 11 september werden uitgevoerd door marsmannetjes.

Dit was Netwerk, goedenavond!

Dit artikel verscheen op De Nieuwe Reporter.