Er zijn weinig internetdiensten die zoveel enthousiaste gebruikers kennen als Last.fm. De vraag is hoelang dat zo blijft. Vanaf 30 maart zal de muziekdienst namelijk niet langer gratis muziek streamen naar mensen die buiten de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Duitsland wonen.

Veel gebruikers van Last.fm zijn niet te spreken over dit nieuwe beleid. Geen wonder. Als je plotseling moet gaan betalen voor een product dat eerst gratis was, voel je je al snel bekocht. Mensen lekker maken met een gratis product en vervolgens geld vragen, is toch een beetje de strategie van de drugsdealer. En dat is dan ook meteen de enige verkoper die zich zo’n handelswijze probleemloos kan permitteren.

Door abonnementen in te voeren, zal Last.fm zonder twijfel flink wat gebruikers verliezen. “Om nu 3 euro te betalen bovenop mijn gewone telefoonabonnement, dat gaat mij helaas te ver”, reageert bijvoorbeeld een bezoeker bij Tweakers.net. Hij is niet de enige die die mening is toegedaan.

Eerste Wet van Reijnders

Op internet maak je je nu eenmaal niet populair door bezoekers of gebruikers te laten betalen. De regel is dat online alles gratis is. Voor de gebruiker althans. De maker maakt wel kosten, maar die moet hij maar op een andere manier zien terug te verdienen.

De meest voor de hand liggende manier is om dat te doen via advertenties. Volgens de Eerste Wet van Reijnders (“het geld dat je kunt verdienen met de verkoop van advertenties bij gratis content, is meer dan wat je kunt verdienen met de verkoop van diezelfde content”) is dat in de meeste gevallen ook de meest effectieve methode om online inkomsten te genereren.

Google, dat bijna al zijn inkomsten uit advertenties haalt, laat al jaren zien dat dat een uiterst lucratief zakenmodel kan zijn. Het probleem is dat Google een beetje de uitzondering is die de regel bevestigt. Veel andere internetbedrijven zijn een stuk minder succesvol. Last.fm is een goed voorbeeld. Eén van de redenen dat de muziekdienst in de VS, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland wel gratis blijft, is dat het bedrijf in die drie landen voldoende advertentie-inkomsten binnenharkt. Daarbuiten is dat niet het geval.

Charlatans

Op Tweakers.net opperde een bezoeker al in de derde reactie op het nieuws wat gratis alternatieven voor Last.fm. Deze concurrenten zullen ongetwijfeld profiteren van het nieuwe beleid van de muziekdienst. Maar doen gebruikers die Last.fm inruilen voor een gratis (maar wellicht inferieur) alternatief zichzelf niet tekort? Last.fm is toch niet voor niets zo populair?

Zeggen dat je al voor je internetaansluiting betaalt, is al sinds jaar en dag de standaardreactie op elk online initiatief waarvoor moet worden betaald. Gratis is voor sommige mensen zelfs een geloofsartikel. Maar ook op internet geldt uiteindelijk: there is no such thing as a free lunch.

Begrijp me niet verkeerd: ik heb ook liever dat alles gratis blijft. Net zoals ik misschien liever had gezien dat de huizen- en aandelenprijzen tot in de lengte van dagen met tientallen procenten per jaar waren blijven stijgen. Maar de economische realiteit is anders. Als de kredietcrisis één ding heeft duidelijk gemaakt, dan is het wel dat de charlatans die ons jarenlang probeerden wijs te maken dat we slapend rijk konden worden als we maar aandelen en huizen kochten, inderdaad dat waren: charlatans.

Het idee dat alle fantastische diensten en content op internet gratis zijn, is een vergelijkbaar sprookje. De makers van Last.fm maken kosten en als de advertentie-inkomsten die uitgaven niet dekken, rest hen weinig anders dan met de pet rondgaan bij de gebruikers. Voor goede diensten moet nu eenmaal worden betaald. Als de adverteerders dat niet (of in onvoldoende mate) doen, moeten de gebruikers dat doen. Nu de advertentie-uitgaven door de economische malaise afnemen, zullen meer online partijen het Last.fm-model overwegen.

Semi-NSFW

Niet dat alle ‘ik betaal toch al voor mijn internetverbinding’-reaguurders zich onmiddellijk enorme zorgen hoeven maken: er blijft echt nog wel voldoende gratis content over. Streaming muziek via Last.fm zit er dan misschien niet meer in, maar je kunt in ieder geval nog wel gratis een paar goede interviews lezen (semi-NSFW). Met dank aan Microsoft. Dat dan weer wel.