Het was waarschijnlijk praktischer geweest als de uitreiking van de Big Brother Awards – de jaarlijkse `onderscheidingen’ voor bedrijven, personen en organisaties die zich hebben ingezet voor het aantasten van de privacy – had plaatsgevonden op het ministerie van Justitie in plaats van in de Amsterdamse poptempel Paradiso.

Drie van de vier Big Brother Awards die zaterdagavond werden uitgereikt, gingen namelijk naar het ministerie dat volgens jurylid en advocaat Christiaan Alberdingk Thijm eigenlijk `een jarenlange nominatie’ verdient.

De meeste kritiek was er op Justitie-minister Donner. De jury had de CDA’er voor de zekerheid tweemaal genomineerd in de categorie `personen’. De Big Brother Award voor de minister van Justitie kwam daarmee nauwelijks als een verrassing. De enige andere kanshebber was internetondernemer Martijn Bevelander, wegens zijn betrokkenheid bij spamactiviteiten.

Persoonlijke missie

De jury meende dat Donner `een persoonlijke missie lijkt te hebben in het ondermijnen van het recht op privacy’. “We hebben in de jury gesproken over een lifetime achievement award en over een oeuvreprijs, maar we hebben daarvan afgezien, omdat er nog zoveel `moois’ kan komen”, aldus jurylid en jurist Lodewijk Asscher.

Asscher hekelde Donners beleid om de rechtstaat uit te hollen. Als Donner een keuze moet maken tussen veiligheid en privacy, valt de beslissing altijd in het nadeel van het laatste uit, meent Asscher.

Dat zou onder meer blijken uit Donners halsstarrigheid om inzicht te geven in het aantal keren dat er in Nederland telefoons worden afgetapt en uit het voorstel voor de Wet vorderen gegevens telecommunicatie (waardoor elke agent zou mogen opvragen wie de gebruiker is van een e-mailadres).

Jodenvervolging

“Het is prima om de privacy te beperken als het een proportionele maatregel betreft en als de veiligheid er echt door verbetert. Maar wordt het echt veiliger als we 14-jarige jongetjes die op weg zijn naar het voetbal, om hun identificatiebewijs vragen?”, aldus Asscher. Dat laatste voorstel – een identificatieplicht vanaf 14 jaar – beloonde de jury met een onderscheiding in de categorie `voorstellen’.

De presentatie van de genomineerde voorstellen in deze categorie zorgde nog voor de nodige commotie in de zaal. En dat was niet alleen omdat jurylid en hoogleraar recht en informatisering Corien Prins het publiek opriep om een buurman of buurvrouw diep in de ogen te kijken en te vragen om zijn of haar identificatiebewijs.

Waren al die voorstellen die de jury had genomineerd nou wel zo slecht, vroeg een aanwezige zich hardop af. “Een naïeve opmerking”, meende Prins. Zij kreeg bijval van een ander persoon in het publiek die herinnerde aan de jodenvervolging in Nederland, waarbij de Duitsers gebruik konden maken van de uitgebreide registratiesystemen in Nederland.

Translink

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), die ressorteert onder het ministerie van Justitie, kreeg de award in de categorie `overheden’. Dit omdat de IND alle e-mails van werknemers twee jaar bewaart.

In de categorie `bedrijven’ ging de Big Brother Award naar de advocatenkantoren die gebruik hadden gemaakt van de diensten van het dubieuze informatiebureau Mariëndijk. Dat bureau vroeg onder valse voorwendselen informatie op bij onder andere banken en uitkeringsinstanties.

Geen van de `prijswinnaars’ was aanwezig bij de uitreiking. De enige die acte de présence gaf, was een vertegenwoordigster van Translink, een consortium van OV-bedrijven dat werkt aan een `chipkaart’ waarmee het reisgedrag van trein-, tram- en buspassagiers opgeslagen en geanalyseerd zou kunnen worden.

Zij hoorde de kritiek op de chipkaart hoofdschuddend aan. “De reisgegevens kunnen doorverkocht worden. Dan krijg je een aanbieding van het restaurant bij de bushalte waar je elke dag uitstapt”, waarschuwde jurylid en publiciste Karin Spaink. “Dat kan helemaal niet”, aldus de zegsvrouw van Translink.

Stichting Brein

De enige `Big Brother’ die uiteindelijk op het podium verscheen, was Tim Kuik van de Stichting Brein. Hij kreeg een vermelding in de `tipparade’. Met alle plannen om internetgebruikers die muziek aanbieden aan te pakken, zou de stichting volgend jaar een goede kans maken op een onderscheiding, meende Kazaa-advocaat Alberdingk Thijm.

Kuik was niet onder de indruk van de kritiek. “Wij varen een goede koers met ontzag voor privacy. Als het aan ons ligt, komt er een samenwerking tussen ons en de internetproviders, zodat wij de privé-gegevens van mensen die muziek aanbieden, niet nodig hebben.”