Een spannend moment vrijdagavond in het Amsterdamse debatcentrum De Balie. Welke persoon zou dit jaar ‘onderscheiden’ worden met een Big Brother Award, de prijs voor de grootste privacyschenders? Zou het minister André Rouvoet zijn met zijn plannen voor een elektronisch kinddossier? Mark Rutte die in 2003 als staatssecretaris gemeenten adviseerde om bij het onderzoek naar uitkeringsfraude speciaal te letten op Somaliërs? Of toch Maurice de Hond die in zijn pogingen om de onschuld van de voor moord veroordeelde Ernest Louwes aan te tonen de ‘klusjesman’ aanwees als moordenaar?

De bezoekers van de uitreiking van de Big Brother Awards stampten met hun voeten, terwijl internetadvocaat en jurylid Christiaan Alberdingk Thijm het papier met daarop de winnaar uit de gouden envelop haalde. Tot ieders verbazing stond daar niet de naam van één van de genomineerden op, maar de letter U.

“U bent laks als het gaat om privacybescherming”, lichtte Alberdingk Thijm de keuze van de jury toe. “U denkt dat veiligheid belangrijker is dan privacy. George W. Bush weet al dat u 10 kilo kunstmest heeft besteld, voordat u de rekening ontvangt. U geeft uw gegevens aan de Etos zodat een puisterige puber kan zien wanneer u ongesteld bent. Wanneer begrijpt u dat het uur U is aangebroken? Zijn daar eerst ongelukken voor nodig?”

“Er komt een moment”, zo waarschuwde Alberdingk Thijm, “dat u de vraag krijgt wat u deed toen de privacy werd ondermijnd.” Mocht dat moment er inderdaad komen, dan kunnen de bezoekers van de uitreiking van de Big Brother Awards in ieder geval wijzen op de foto die gisteravond van hen werd gemaakt. Om de uitreiking van de award aan ‘u’ te markeren, werd het aanwezige publiek gevraagd om naar voren te komen om de prijs met een glas champagne in de hand in ontvangst te nemen. Fotografen zetten de ‘prijswinnaars’ op de foto.

Stelletje losers

Het was niet het enige vrolijke moment bij de jaarlijkse uitreiking van de prijzen voor privacyschenders. Ook de Fotofucks die de bezoekers van Retecool traditiegetrouw voor de uitreiking maakten, zorgden voor het nodige gelach in de zaal. Evenals de in cynisme gedrenkte speech die NS-woordvoerder Joost Ravoo hield toen hij zijn ‘prijs’ in ontvangst kwam nemen.

De Nederlandse Spoorwegen ontvingen een Big Brother Award voor hun betrokkenheid bij de OV-chipkaart. De jury hekelt de invoering van de OV-chipkaart omdat de persoonsgebonden variant van de kaart het mogelijk maakt om precies bij te houden wie welke reis maakt en wanneer.

Ravoo vatte de ‘onderscheiding’ sportief op. “We hebben ‘m”, schreeuwde hij, terwijl hij het aan de prijs verbonden beeldje boven zijn hoofd hield. “We zijn nog niet eens actief met database-marketing en we hebben ‘m nu al gekregen. Onze dank gaat uit naar de jury en naar alle politici en journalisten die voortdurend van alles roepen.” Na afloop van de uitreiking stuurde de NS-woordvoerder een sms’je naar de twee andere genomineerden, Schiphol en =x-347-553961″]Google. De tekst: “Hey, stelletje losers.”

Overigens nemen de Nederlandse Spoorwegen de kritiek van de organisatie van de Big Brother Awards wel serieus, volgens Ravoo. “Daardoor is het onderwerp bij de NS geagendeerd. Als grote organisatie heb je wel eens de neiging om zelfgenoegzaam te zijn. Het is dus nuttig wat u doet”, aldus Ravoo tegen de jury. Concrete toezeggingen om de OV-chipkaart privacyvriendelijker te maken wilde de NS-woordvoerder echter niet doen.

Hulpverleners

In de categorie voorstellen ging de Big Brother Award dit jaar naar het elektronisch kinddossier (EKD): een plan voor een centrale database met (gedeeltelijk subjectieve) informatie over alle Nederlandse kinderen. Juryvoorzitster Karin Spaink toonde zich onder meer bezorgd over de hoeveelheid opgeslagen informatie, de beveiliging daarvan en de duur dat de gegevens worden bewaard. “Bovendien leidt het er toe dat hulpverleners steeds meer bezig zullen zijn met registreren. Dat gaat ten koste van het hulp verlenen.”

De onderscheiding in de categorie overheid/instellingen ging naar De Nederlandsche Bank (DNB), omdat die niet in het geweer kwam tegen de verstrekking van gegevens van Nederlandse burgers aan de Amerikaanse overheid. Bovendien hield DNB deze informatieverstrekking jarenlang onder de pet.