Begin juni deed de Amsterdamse rechtbank uitspraak in een zaak tegen Joshadam. Deze Amsterdammer had op het webforum Polinco enkele uitspraken gedaan die volgens het Openbaar Ministerie discriminerend waren. Zo omschreef hij zwarte Bijlmer-bewoners en homo’s als ‘kruipende dieren’, allochtone vrouwen noemde hij ‘ratten’ en joden die in het concentratiekamp Auschwitz gevangen hadden gezeten, waren ‘schorem en ontuig’.

De rechtbank sprak Joshadam vrij. Die uitspraken waren niet zo netjes geweest – de rechters noemden de teksten zelfs ‘onmiskenbaar homofoob, racistisch, islamofoob en antisemitisch’ – maar dat was onvoldoende voor een veroordeling. Discriminerende uitingen zijn namelijk alleen maar strafbaar als je ze in het openbaar doet. En daar was in het geval van Joshadam geen sprake van, oordeelde de rechtbank.

Polinco is volgens de Amsterdamse rechters namelijk semi-openbaar. Waarom? Omdat je er alleen berichten kunt achterlaten als je je eerst aanmeldt. Polinco dringt zijn mening volgens de rechter niet op via spamruns of ongevraagde pop-ups. En Polinco is een forum voor mensen die – hoe formuleer ik dat netjes? – toch al niet zoveel op hebben met allochtonen, homo’s en joden. Joshadam schreef dus voor een klein groepje gelijkgestemden.

Pedo

Slim gevonden van de rechtbank. Je kunt niet zomaar iedereen oppakken die in het gezelschap van vrienden discriminerende taal uitslaat. We hebben ook geen politie die op verjaardagen gaat controleren of de gasten racistische moppen tappen.

Maar toch wringt er iets. Een webforum is geen verjaardagspartijtje. Een semi-openbare site is een vierkante cirkel. Op internet weet je nooit helemaal precies wie je site bezoeken. Zijn het wel allemaal gelijkgestemden? In het geval van Polinco blijkbaar niet. Anders was er geen aangifte gedaan bij het Openbaar Ministerie.

Bovendien staat de uitspraak in de Joshadam-zaak op gespannen voet met een uitspraak die de politierechter in Assen eerder deze maand deed. De rechter in Assen bepaalde namelijk dat een vrouw uit Bovensmilde haar ex-man niet mocht uitmaken voor pedo – ook al deed ze dat op haar afgeschermde Hyves-profiel (alleen toegankelijk voor vrienden).

Voor laster kun je maximaal twee jaar gevangenisstraf krijgen, voor discriminatie één jaar, maar betekenen die verschillende strafmaten ook dat er opeens andere maatstaven gelden voor de openbaarheid van sites? Dat kan niet de bedoeling zijn.

Hans Janmaat

De zaak van Joshadam draait om de afweging tussen de vrijheid van meningsuiting enerzijds en het verbod op het beledigen van bevolkingsgroepen anderzijds. Over die afweging zijn we de afgelopen jaren anders gaan denken. Sommige discriminerende uitspraken zijn de laatste tien jaar een stuk minder controversieel geworden.

In 1997 werd Hans Janmaat (de inmiddels overleden voorman van de Centrum Democraten) veroordeeld omdat hij tijdens een demonstratie had gezegd dat zijn partij de multiculturele samenleving wilde afschaffen, “zodra wij de mogelijkheid en de macht hebben”. Zou iemand vandaag de dag dezelfde uitspraak doen, dan zou hij zich daarvoor waarschijnlijk niet voor de rechter hoeven te verantwoorden. Sommige hedendaagse politici gaan immers een stuk verder in hun uitspraken – en ook daarover halen de meeste mensen inmiddels hun schouders op.

De maatschappij is veranderd, maar de wet is gelijk gebleven. En dat is dan ook precies de reden waarom de politie eerder dit jaar op bezoek ging bij Gregorius Nekschot.

Turkse relblogger

In het Kamerdebat dat volgde op de arrestatie van Nekschot was de verontwaardiging niet van de lucht. Maar kun je het de medewerkers van het OM eigenlijk wel kwalijk nemen dat ze de wet naleven? De verontwaardigde Kamerleden weigerden ook nu weer de principiële conclusie te trekken dat het wetsartikel dat een dergelijke arrestatie mogelijk maakt op de schop moet.

De reden daarvan laat zich raden. Wie wil dat het beledigen van bevolkingsgroepen niet langer strafbaar is, vrijwaart daarmee niet alleen Gregorius Nekschot van vervolging, maar ook de Turkse relblogger Ertan die schrijft dat hij homo’s van de Westertoren wil afgooien als de Sharia in Nederland is ingevoerd. (Ertan werd vanwege die uitspraak gewoon veroordeeld. Maar anders dan bij Nekschot leidde dat niet tot een Kamerdebat.)

Nee, liever dan een principieel debat te voeren, openen ze in de Tweede Kamer een vrijdenkersruimte. Het mag niet verbazen dat één van de partijen die het initiatief nam voor deze ruimte de Koran wil verbieden. Want een mening uiten is prima, zolang het maar mijn mening is.