“Een journalist moet gevreesd willen worden. Mensen hebben een hekel aan journalisten en dat is goed. Als journalist moet je mensen tegen de haren instrijken. De meeste mensen willen echter aardig worden gevonden. Dat zie je ook terug op weblogs. Daar is een sfeer van: ik vind jouw weblog leuk, vind je die van mij ook leuk? Burgerjournalistiek is een contradictio in terminis.”

Aldus Francisco van Jole maandagavond tijdens een discussiebijeenkomst ter gelegenheid van de verschijning van PopUp, het boek van de nieuwe Leidse professor Mark Deuze en de adjunct-hoofdredacteur van het Dagblad van het Noorden Henk Blanken.

De discussie die Van Jole met Deuze voerde (Blanken was de discussieleider), was een voortzetting van het debat dat een maand geleden van start ging op De Nieuwe Reporter. Van Jole schreef toen in zijn artikel ‘Voor de massa‘ over het fenomeen dat slechts een klein groepje mensen de toon bepaalt op internet.

“De oorzaak is simpel: luiheid, of liever gezegd inertie. Het gros van de mensen levert geen bijdrage. Ze reageren niet weinig, ze reageren nooit. Sterker nog: het gros van de mensen klikt niet eens.” En daarmee, betoogde Van Jole, lijkt internet sterk op die vermaledijde massamedia: een kleine groep maakt de dienst uit.

Dit was tegen het zere been van Deuze die Van Jole nog dezelfde dag op DNR van repliek diende in het artikel ‘Luiheid en Inertie‘. “De luiheid die Van Jole internetgebruikers verwijt is volstrekt misplaatst. Sterker nog, Van Jole is zelf lui – in intellectuele zin”, aldus Deuze. Het glas is niet halfleeg, maar halfvol.

Gevoelswaarde
De toon van de discussie op maandagavond was een stuk minder hard. En daarmee vormde het debat meteen het bewijs van één van de stellingen die Van Jole poneerde: online discussies lopen snel uit de hand en voor nuance is op internet nauwelijks plaats. “Je komt al snel in een molen van emoties.”

Het achterliggende probleem is volgens Van Jole dat internet nauwelijks gevoelswaarde heeft. Dit in tegenstelling tot de meeste massamedia. “Mensen voelen een zekere verbondenheid met een tv-programma of een krant. Dat is ook de taak van professionele mediamakers: het creëren van gevoelswaarde. Je kunt niet zomaar de koppen van de Volkskrant vervangen door die van De Telegraaf. Kijk naar Nrc.next. Daar is goed over nagedacht, het is knap gemaakt. Dat gebeurt niet op internet.”

De maatstaven die gelden voor ‘gewone’ media mag je volgens Deuze echter niet zomaar toepassen op internetmedia. De verbondenheid die mensen met een krant hebben, is volgens de Leidse hoogleraar onvergelijkbaar met de manier waarop internetgebruikers naar een site kijken. “Een paar jaar geleden was ik lyrisch over Indymedia. Sindsdien heb ik er nauwelijks meer van gehoord. De betrokkenheid is kortstondig en vluchtig en dat past bij deze tijd.”

Geen rooie rotcent
Burgerjournalistiek is volgens Deuze geen contradictio in terminis, maar ‘de volgende stap in de ontwikkeling naar een samenleving waarin iedereen zijn eigen informatie produceert’. “Indymedia is niet om door te komen”, gaf Deuze toe. “Maar het fenomeen is prachtig mooi. De verhalen van de grootste gemene deler kent iedereen al. Sites als Indymedia en Digg brengen ons verhalen die we anders niet zouden horen.”

Deuze wees op de site Livesinfocus.org. “De maker van deze site heeft geld ingezameld via Paypal om naar India te kunnen afreizen. Daar heeft hij verslag gedaan van de aids-epidemie. Farmaceutische bedrijven hebben patenten op aidsremmers en arme landen hebben geen rooie rotcent om die medicijnen aan te schaffen. Maar wat betekent dat nu precies? Dat probeerde de maker van die site met een cameraatje en mobiele telefoon uit te vinden.” (Lees hetcomplete verhaal achter Livesinfocus.org op de site van OJR.)

Nadeel van deze methode is wel dat je afhankelijk bent van gulle gevers. “Het voordeel van de massamedia is dat je de agenda kunt bepalen en dat je niet achter de massa hoeft aan te lopen”, betoogde Van Jole. “Als journalist wil je bovendien invloed hebben. Als je een verhaal voor de Volkskrant schrijft, wordt dat sneller opgepikt dan als je het op internet publiceert.”

Wereld te winnen
“Ik vind Digg ook leuk”, stelde Van Jole Deuze gerust. Maar uiteindelijk doet de Digg-elite precies hetzelfde als een gewone redactie. “Ze stellen zich vragen als: vinden mensen dit interessant? Is dit belangrijk?”

“De fout die veel mensen maken, is dat ze zeggen dat Digg democratisch nieuws is. Democratisch nieuws bestaat niet. En als het wel zou bestaan, moesten we het meteen afschaffen. Amateurs zijn leuk, maar de professional wint het altijd. Journalisten moeten zich niet voortdurend bang laten maken dat hun tijd gekomen is.”

Het probleem van internet is voorlopig dat er voor journalisten nauwelijks geld mee valt te verdienen. Van Jole: “Internet betaalt niet voldoende. En journalistiek is duur. Voor iets bijzonders is al snel geen geld meer. Op dat vlak valt er een wereld te winnen.”

Dit artikel verscheen op De Nieuwe Reporter.