Bij de verkiezingen op 18 maart doet de Piratenpartij in één provincie mee: Noord-Holland. Een gesprek met lijsttrekker Charif Mews over de toekomst. “Gaat de partij het redden? Misschien wel, misschien niet. Maar ons geluid zal altijd te horen blijven.”

Terwijl de Piratenpartijen in Zweden en Duitsland de afgelopen jaren goed scoorden bij verkiezingen wachten de Nederlandse Piraten nog altijd op hun electorale doorbraak. Vooralsnog heeft de Piratenpartij maar één afgevaardigde: Jelle de Graaf in het Amsterdamse stadsdeel West. De kans dat de partij daar op korte termijn veel volksvertegenwoordigers aan kan toevoegen lijkt niet groot. Bij de verkiezingen van 18 maart doen de Piraten slechts in één provincie mee: Noord-Holland. Volgens Maurice de Hond halen de Piraten de kiesdrempel daar net wel of net niet.

Lijsttrekker in Noord-Holland is Charif Mews. De in 1990 geboren Mews is bijna in alles het tegenovergestelde van een politicus. Hij springt tijdens ons gesprek in het Amsterdamse café De Jaren regelmatig van de hak op de tak, hij praat niet in wervende volzinnen en hij geeft het eerlijk toe als hij nog nooit over een vraag heeft nagedacht. De enige retorische truc waarvan hij zich bedient, is dat hij regelmatig een vraag stelt die hij vervolgens zelf beantwoordt: “Gaat dat werken? Ik denk het wel.”

Mews is duidelijk veel meer een programmeur – na zijn studies werktuigbouwkunde en econometrie werkte hij voor verschillende start-ups, nu is hij freelancer – dan een politicus. Aan het eind van ons gesprek laat hij op zijn laptop trots enkele projecten zien waaraan hij heeft gewerkt.

Aaron Swartz

Mews’ grote voorbeeld is geen bekende politicus maar een programmeur: de Amerikaan Aaron Swartz die betrokken was bij Creative Commons en de ontwikkeling van RSS. Swartz verwierf grote bekendheid onder internetactivisten omdat hij in 2010 en 2011 via het computernetwerk van de technische universiteit MIT miljoenen artikelen uit wetenschappelijke tijdschriften downloadde om die met de wereld te kunnen delen.

Volgens Swartz was het immoreel om deze kennis te onthouden aan studenten van universiteiten in arme landen die zich geen duur Reed Elsevier-abonnement kunnen veroorloven. Politie en Justitie dachten daar anders over en besloten Swartz te vervolgen.

Begin 2013 pleegde de 26-jarige Swartz zelfmoord. Voor Mews was Swartz’ dood het moment om politiek actief te worden. “Toen dat gebeurde, dacht ik: nu is het genoeg geweest”, vertelt hij. “Ik kijk enorm op tegen wat Aaron Swartz heeft bereikt. Ik kan alleen maar hopen dat ik op mijn vijftigste in de buurt kom van wat hij heeft gepresteerd.”

Oude businessmodellen

De actie van Swartz – het ‘stelen’ van kennis om die met de wereld te delen – past vanzelfsprekend uitstekend in de ideologie van de Piratenpartij, die zich van oudsher keert tegen de bestaande regels voor auteursrecht en intellectueel eigendom. De eerste Piratenpartij, in Zweden, werd opgericht door mensen uit de kringen van The Pirate Bay die zich ergerden aan de ‘auteursrechtenlobby’.

Ook Mews heeft niets op met de wijze waarop auteursrechtenorganisaties de politiek proberen te beïnvloeden. “Al heb ik af en toe ook wel medelijden met al die groepen die proberen oude businessmodellen in stand te houden”, zegt hij lachend. “Ze moeten het opnemen tegen innovatieve denkers die echt dingen kunnen.”

De auteursrechtenlobby zal die strijd uiteindelijk verliezen, zo is de overtuiging van Mews. “Die ontwikkeling is niet te stoppen. Maar ondertussen blijven ze natuurlijk wel bezig om de wetgeving naar hun hand te zetten. Wij zijn nodig om daar tegenwicht aan te bieden.”

Smart grid

Maar wat moet de Piratenpartij in het provinciehuis van Noord-Holland? Onderwerpen die voor de partij belangrijk zijn, zoals het auteursrecht en privacy, zijn toch bij uitstek zaken die nationaal of zelfs internationaal geregeld moeten worden? Mews denkt dat de Piratenpartij ook op provinciaal niveau haar idealen kan waarmaken. “De Piratenpartij kijkt op een heel technologische manier naar de toekomst. Politici van andere partijen missen vaak trends die wij wel zien”, zegt hij.

Zo wijst de Piratenpartij in zijn verkiezingsprogramma er op dat er door de komst van zelfsturende auto’s in de toekomst minder asfalt nodig is. Die robotauto’s kunnen immers ‘in treintjes’ veel efficiënter gebruikmaken van de wegen. “De eerste zelfrijdende auto’s rijden al rond in Nederland, Google is er druk mee bezig”, aldus Mews.

Ook wil de Piraat zich in de provincie hard gaan maken voor een smart grid voor de stroomvoorziening. “Het systeem van energievoorziening kan veel efficiënter. Nu wordt de stroom centraal opgewekt en vervolgens getransporteerd, waarbij weer energie verloren gaat. Als je de energie, bijvoorbeeld met behulp van Tesla-accu’s, lokaal opslaat, wordt het nog veel aantrekkelijker om zonnepanelen te hebben. De industrie is er al mee bezig, dus de politiek zou dat ook moeten zijn.”

Zo’n smart grid past volgens Mews ook in een veel meer gedecentraliseerde samenleving die de Piratenpartij nastreeft. “Centrale machtspunten zijn makkelijk te corrumperen. Dat is ook een tekortkoming van de Europese Unie. Daar zit zoveel macht, waar vervolgens heel veel lobbyisten op af komen die geen enkele democratische legitimiteit hebben. Tegen betaling zorgen zij ervoor dat een onderwerp op de politieke agenda komt.”

Basisinkomen

De Piratenpartij is allesbehalve strak geleid. “We zijn vrij anarchistisch”, zegt Mews. Daar hoort ook bij dat kandidaten openlijk van mening verschillen. Zo gelooft een flink deel van de Piratenpartij in het basisinkomen, terwijl Mews geen voorstander is. “Dat heb ik ook gezegd. Al ben ik er wel voor om een experiment te doen.”

“De Piratenpartij is geen eenheidsworst”, aldus Mews. “We hebben verschillende mensen met verschillende meningen. Hoewel ik niet in het links-rechts-dogma geloof, plaatsen mensen mij bijvoorbeeld aan de rechterkant terwijl ze Matthijs Pontier (eveneens kandidaat bij de provinciale-statenverkiezingen, red.) meer links plaatsen.”

“Dat mag. Hoe meer onafhankelijke denkers je hebt, des te beter het beleid wordt. Wij zijn heel erg voor sterke individuen en voor tegenspraak.”

Waxinelichtjeshouder

Het anarchistische organisatiemodel leidt wel af en toe tot problemen. Zo stond bij de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar opeens Erwin Lensink, bij het grote publiek beter bekend als de man die ooit een waxinelichtjeshouder naar de Gouden Koets gooide, bovenaande lijst van de Piratenpartij in Nijmegen.

En in november vorig jaar kwam de partij opnieuw negatief in het nieuws toen een indringer de ledendatabase en de webmail van de partij hackte. “Is dat beschamend? Ja, natuurlijk”, zegt Mews. “Maar als je kijkt wat er allemaal wordt gehackt, is het niet zo gek dat wij ook een keer het slachtoffer worden.”

“Wij draaien op vrijwilligers. Dan is het ook logisch dat niet alles perfect gaat”, meent hij. “Een politieke partij bouw je niet van de ene op de andere dag op. Als we meer zetels krijgen, ben ik ervan overtuigd dat we een professioneel georganiseerde partij kunnen worden.”

Of het ooit zover gaat komen, durft ook Mews niet met zekerheid te zeggen. “Voor een politieke partij heb je een lange adem nodig. Gaat de Piratenpartij het redden? Misschien wel, misschien niet. Maar ons geluid zal altijd te horen blijven.”

Het is een kwestie van tijd voordat het gedachtegoed van de Piratenpartij algemeen ingang zal vinden, vermoedt Mews. Hij wijst op de aandacht van de Partij voor de Dieren en GroenLinks voor privacy en ziet ook dat zijn leeftijdsgenoten bij andere politieke partijen veel waarde aan dat onderwerp hechten. “Er is een echte generatie-clash. Bij de jongerenorganisatie van de VVD, de JOVD, zijn ze bijvoorbeeld ook erg pro-privacy, terwijl de oudere garde daar niets van moet hebben.”

Dit artikel verscheen in Bright Ideas.