PvdA-leider Kok weet de teleurstellende uitslag van de statenverkiezingen voor de PvdA aan de ‘dramatisch lage opkomst’. Vooral de PvdA-kiezers waren thuisgebleven, luidde zijn analyse.
Opiniepeiler Maurice de Hond kan zich daarin vinden. ‘Het is een gouden regel dat als de opkomst daalt, het resultaat van de PvdA slechter is. Vooral de mensen uit de grote steden met een lagere opleiding zijn thuisgebleven. Daar lijdt de PvdA onder.’
Wordt Nederland een elite-democratie?
De meeste kiezers blijven waarschijnlijk thuis bij de verkiezingen voor de provinciale staten. Van de mensen die wel gaan stemmen, weten de meesten niet wat voor besluiten de provincie neemt en wat de politieke partijen daarvan denken. In de campagne komt de provincie nauwelijks aan bod. Landelijke politici bepalen het debat. Cees van der Eijk, hoogleraar politicologie aan de Universiteit van Amsterdam, ziet daar graag verandering in. Het kiesstelsel moet op de helling: provincies moeten worden ingedeeld in districten, ieder met een eigen vertegenwoordiger.
Van der Eijk vindt de lage opkomst niet zo erg. ‘Dat heeft niks te maken met afkeer van de politiek. De mensen die gaan stemmen, zijn voornamelijk mensen van middelbare leeftijd met een baan en een hoge opleiding. Ook dat is niet erg. Uit onderzoek blijkt dat hun politieke opvattingen niet veel verschilt van de opvattingen van de bevolking als geheel. Het is folklore te denken dat de PvdA last zou hebben van een lage opkomst en het CDA ervan zou profiteren. Alleen de kleine christelijke partijen doen het netto iets beter als weinig mensen stemmen. Verder zijn er geen systematische vertekeningen.’